Ang tunay na kahulugan ng kalayaan

Nitong Martes lamang ay ipinagdiwang natin muli ang anibersaryo ng kasarinlan ng Pilipinas. Kaya naman, sa ika-120 na taon na tayo ay malaya, nais kong gawing paksa ang mga kalayaang tinatamasa nating mga Filipino. Isa na rito ang malayang pamamahayag.

Matagal na po akong lumalaban para sa kalayaan ng bawat Filipino na makapagsalita at maipaha­yag ang kanilang sari­li. Sa simula’t simula, ito na ang aking paniniwala: Ang kalayaan sa pamamahayag ay isa sa mga kalayaang ginagarantiya ng ating Saligang Batas.

Una akong naging propesor sa Unibersidad ng Pilipinas. Hindi ko malilimutan ang isang pagkakataon na nagtuturo pa lamang ako sa College of Law, kung saan hinawakan ko ang Constitutional Law at Public International Law sa loob ng 15 taon. Naalala kong binigyan ako ng babala ng mga opisyales ng unibersidad at kolehiyo, at maging ng Mo­vie and Television Review and Classification Board (MTRCB), na huwag ipakita sa aking­ klase ang isang pelikula tungkol sa propetang si Mohammed. Ito raw ay ipinagbabawal sa relihiyong Islam, kaya nama’y naging sentro ito ng kontro­bersya. Ngunit sa kabila ng kanilang abiso ay pinili ko pa ring ipakita ito sa akin­g mga estud­yante dahil para sa aki’y isang mahalagang leksiyon ito tungkol sa kalayaan sa pamamaha­yag na hindi puwedeng palagpasin.

Nagsilbi rin akong abogado ng kara­patang pang-media habang nasa UP. Isang kagana­pang nangyari noong Agosto 2016 ang akin­g gustong sariwain. Umakyat ako ng Baguio upang dinggin ang hatol ng korte sa isang kaso tungkol sa estudyante ng Unibersidad ng Pilipinas na sinampahan ng kanyang propesor ng libel.

Dahil umano ito sa pagsulat niya ng lampoon article sa kanilang campus paper. Ipinagtanggol ko ang estudyante dahil lubos akong naniniwala na gaya ng bawat isa sa atin, pati na ng kanyang mga propesor, may karapatan ang bata na ipahayag ang kanyang sarili. Sa kabutihang palad ay napawalang-sala ang estudyante, at ngayon ay nakapagtapos na siya sa kolehiyo.

Ilan lang ang mga ito sa marami kong ipi­naglaban na mga kaso sa ngalan ng malayang pamamahayag.

Ngayong wala na ako sa akademya at ga­nap nang lingkod-ba­yan, nananatiling mata­tag ang aking pana­naw. Bilang tagapagsalita ng Pangulo, tungkulin kong hikayatin ang mga kap­wa ko mamama­yan na lumahok sa pambansang diskurso.

Politiko man o ordinar­yong mamamayan, kaila­ngan nating tratuhin ang malayang pamamahayag bilang katuwang natin sa ating kolektibong layunin na magkaroon nang mas matatag na demokrasya.